Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΑΚΩΣ ΦΡΟΝΟΥΝΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΝΙΣΤΑΜΕΝΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ
(Μ. Βασιλείου Ἐπιστολὴ 92, πρὸς Ἰταλοὺς καὶ Γάλλους Επισκόπους. Επιστολή 113, 243, 263. Ιωάννου του Χρυσοστόμου ΕΠΙΣΤ. ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΝΟΥΣ, Ομιλία ΟΕ΄)
Όπως δέ απαιτείται εις τοιαύτας περιστάσεις, χρειάζεται μεγάλη φροντίς και πολλή επιμέλεια δια να γίνη κάτι καλόν εις τας Εκκλησίας. Ευεργεσία δέ είναι να ενωθούν τα έως τώρα διεσπασμένα, να περιορίσετε εις μικρόν αριθμόν τους βλασφημούντας, δεχόμενοι εις κοινωνίαν εκείνους που δεν βλασφημούν το Άγιον Πνεύμα, διά να μείνουν μόνοι οι βλάσφημοι και ή επανέλθουν εντροπιασμένοι εις την αλήθειαν ή επιμένοντες εις την πλάνην καταστούν αναξιόπιστοι λόγω του ολιγαρίθμου αυτών.
Λοιπόν η μεν θρασεία και αναίσχυντος αίρεσις, φανερώς αποσπασθείσα του σώματος της Εκκλησίας, παραμένει εις την πλάνη της και δεν μας βλάπτει τόσον πολύ, διότι η ασέβειά των είναι εις όλους πρόδηλος. Εκείνοι δέ που φορούν δέρμα προβάτου και προβάλλουν ήρεμον παρουσιαστικόν και πράον, ενώ από μέσα σπαράσσουν αλύπητα τα ποίμνια του Χριστού, και επειδή προέρχονται από την ιδικήν μας παράταξιν, εύκολα προκαλούν βλάβην εις τους απλουστέρους, αυτοί είναι οι επικίνδυνοι και δυσκολοφύλακτοι.
Να γράψετε εις όλας τας Εκκλησίας της Ανατολής τούτο εν σχέσει προς τους παραχαράσσοντας με αυτόν τον τρόπον την διδασκαλίαν· αν μεν διορθωθούν, να τους δεχθούν σε κοινωνίαν, εάν δέ θέλουν να επιμένουν πεισμόνως εις τας καινοτομίας, να χωρισθούν από αυτούς.
Και ότι μέν έπρεπε να καθορίσωμεν τα πράγματα αυτά μαζί με την φρόνησιν σας εις κοινήν σύνοδον, είναι κάτι που δεν αγνοούμεν οι ίδιοι.
Eάν από μερικούς προβάλλονται άλλοι κανόνες, που δεν συμφωνούν με τους κανόνες της Συνόδου (Νικαίας) και αποδεικνύεται ότι έχουν συνταχθεί από αιρετικούς, οι κανόνες αυτοί να απορρίπτονται από τους καθολικούς επισκόπους. Γιατί όσα εφευρέθηκαν από τους αιρετικούς, αυτά δεν είναι δυνατό να τα προσαρτούμε στους καθολικούς κανόνες, οι οποίοι με τα αντίθετα και αθεσμοθέτητα θέλουν πάντοτε να μειώνουν την απόφαση της Συνόδου. Δε λέμε, λοιπόν, μόνο ότι δεν πρέπει τους κανόνες αυτούς να τους ακολουθούμε, αλλά μάλλον ότι οι κανόνες αυτοί είναι αξιοκατάκριτοι μαζί με τα αιρετικά και σχισματικά δόγματα... Γιατί όσα κακώς έγιναν μάλλον θα ταίριαζε να κατακρίνονται, παρά να έχουν κάποια επικύρωση τα αντίθετα πρός τους κανόνες, εντιμότατοι αδελφοί.
Αλλά τι να κάνουμε πρός το παρόν εναντίον αυτών; Είναι απαραίτητη εξέταση συνοδική, η οποία και παλιότερα είπαμε ότι πρέπει να συγκληθεί, διότι μόνο αυτή μπορεί να κατευνάσει τις κινήσεις αυτών των καταιγίδων. Για να την κατορθώσουμε όμως αυτή είναι καλό να αναθέσουμε πρώτα τη θεραπεία στη θέληση του μεγάλου Θεού και του Χριστού και Κυρίου μας. Έχοντας σταθερότητα στην πίστη μας δεν πρέπει να χάνουμε την ελπίδα μας στον Κύριο. Άλλωστε και εμείς πολλά σκεπτόμαστε, με ποιό τρόπο δηλαδή πρέπει να συγκληθεί η σύνοδος, πως με τη θέληση του Θεού θα πάψουν οι ταραχώδεις κινήσεις.
Είναι ανάγκη ταχείας ενεργείας, και παρουσίας πολυαρίθμων αδελφών, ώστε όσοι έλθουν από αυτού να συμπληρώσουν σύνοδον, ούτως ώστε να έχουν την αυθεντίαν προς διόρθωσιν των πραγμάτων... Αυτοί και την εν Νικαία συνταχθείσαν υπό των πατέρων ομολογίαν πίστεως θ΄ ανανεώσουν και την αίρεσιν θ΄αποκηρύξουν και εις τας Εκκλησίας θ΄απευθύνουν ειρηνικούς λόγους συναγόντες εις ομόνοιαν τους ομόφρονας.
